ดาวกับวรรณคดีไทย

ถ้าบอกว่าคนไทยเราเก่งดาราศาสตร์มาแต่โบราณ ท่านจะเชื่อกันไหมครับ จริงๆแล้วคนไทยรู้จักการดูดาวมานานมาก ยกตัวอย่างเช่นในกลอนบทหนึ่งที่น่าจะเคยได้ยินกัน

สักวาดาวจระเข้ก็เหหก
ศีรษะตกหันหางขึ้นกลางหาว
เป็นวันแรมแจ่มแจ้งด้วยแสงดาว
น้ำค้างพราวปรายโปรยโรยละออง
ลมเรื่อย เรื่อย เฉื่อยฉิวต้องผิวเนื้อ
ความหนาวเหลือทานทนกมลหมอง
สกุณากาดุเหว่าก็เร่าร้อง
ดูแสงทองจับขอบฟ้าขอลาเอย

บทกลอนนี้กล่าวถึง ดาวจระเข้ที่ไทยใช้เรียก "ดาวหมีใหญ่" หรือดาว Ursa Major ที่เป็นชื่อเรียกในกลุ่มดาวนี้ในแผนที่ดาวสากลครับ แต่ละประเทศก็จะเรียกไปตามพื้นที่หรือตามวัฒนธรรมของตนเอง เช่นที่เราเรียกดาวกลุ่มนี้ว่าดาวจระเข้ ก็เพราะบ้านคนไทยเรามักตั้งอยู่ริมน้ำ และได้พบเห็นจระเข้ได้บ่อย เมื่อเห็นภาพดาวกลุ่มนี้(ดูเฉพาะบริเวณลำตัวที่ยาวคล้ายลำตัวจรเข้และหางที่ยาวครับ)

สำหรับชาวต่างชาติ(โดยเฉพาะทางยุโรป) หลายประเทศก็จะมีหมีเป็นสัตว์ที่พบเห็นได้ เมื่อเห็นภาพกลุ่มดาวนี้ก็เรียกเป็นกลุ่มดาวหมีใหญ่ บางประเทศก็จะเรียกแตกต่างกันไปเช่น ดาวกระบวยใหญ่ (ดูเฉพาะบริเวณสะโพกและหางของหมีจะเหมือนกับกระบวยตักน้ำครับ) หรือแม้แต่ในประเทศไทยเองยังเรียกต่างกันเลยนะครับ คนไทยทางภาคเหนือจะเรียกว่าดาวช้าง (น่าจะดูกลับด้านหางของหมีเป็นงวงช้างนะครับถึงจะดูเหมือนช้างครับ)

โปแกรมท้องฟ้าจำลองและระบบสุริยะจำลอง(อีกครั้ง)

จบงานไปอีกหนึ่งงาน
ได้กลับมามีเวลาเป็นของตัวเองบ้าง
ทำงานอย่างอื่นบ้างสักที
งานนี้เล่นเอาเพื่อนร่วมงาน
รวมทั้งตัวผมเองไข้ขึ้นไปเลย
แต่ก็ด้วยความเต็มใจครับ
ถ้าเป็นละคร คงตัองนับว่า...
เป็นฉากจบที่สวยงามและประทับใจมากทีเดียว
หลังจากค่ายนี้แล้วถ้าหากได้ทำค่ายอีก
ก็คงไม่ได้อยู่ในฐานะของพนักงานของที่ทำงานอีกแล้ว
นับได้ว่าเป็นงานสุดท้ายของหน้าที่การงานปัจจุบันครับ
หลังจากนี้คงได้มาทำบล็อกและเว็บไซต์ได้เต็มตัว
ตั้งใจไว้ว่าจะทำเว็บเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ดาราศาสตร์
ที่ดีๆสักเว็บหนึ่งครับ ก็คาดว่าน่าจะทำได้ระดับหนึ่ง

มีน้องๆในค่ายวิทย์ฯที่ผ่านมาอยากได้โปรแกรมดูดาว
แต่กลับมาดูที่บล็อกตัวเองแล้ว
มันถูกเก็บเป็นบทความเก่าไปเรียบร้อย
และดูเหมือนว่าลิงค์เดิมจะเสียเอาเสียด้วย
ก็ขอเอามาลงให้ดาวน์โหลดใหม่กันตรงนี้เลยแล้วกันครับ

โปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium
และคู่มือการใช้งานโปรแกรม(ภาษาไทย)
จาก http://www.lesa.in.th/1/celestial_sphere/stellarium/stellarium.html

อีกโปรแกรมหนึ่งที่น่าสนใจเป็นโปรแกรมระบบสุริยะเสมือนจริง
Solar System Simulator
เป็นการ่จำลองเรื่องราวของระบบสุริยะ
และปรากฎการณ์ที่เกี่ยวข้อง
ก็ลองๆเอาไปใช้กันดูนะครับ

โปรแกรมจำลองระบบสุริยะ
Solar System Simulator
จากhttp://www.lesa.in.th/2/solar_system_birth/sssim/sssim.html

วันตะวันอ้อมข้าว

ในคืนวันนี้ 21 ธันวาคม จะเป็นกลางคืนคืนที่ยาวนานที่สุดในรอบปี
เป็นวันที่ดวงทิศขึ้นอ้อมฟ้าไปทางใต้มากที่สุด
คนโบราณเชื่อว่าตะวันยอมอ้อมฟ้า
เพื่อหลบไม่ข้ามทุ่งข้าวที่ตั้งท้องออกรวง
เป็นการให้ความเคารพกับต้นข้าว
ที่ยอมออกรวงเพื่อเป็นอาหารให้กับมนุษย์

เป็นวันที่ดวงอาทิตย์อยู่บนขอบฟ้าต่ำสุด
โดยขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงใต้มากที่สุด
และตกทางทิศตะวันตกเฉียงใต้มากที่สุด

ภาษาอังกฤษ เรียก Winter Solstice

Solstice ใช้คำไทยว่า อายัน โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ทำให้มีปรากฏการณ์ที่เรียกว่า "อายัน" อายันเกิดขึ้นทุกปี ปีละ 2 ครั้ง ถ้าเกิดขึ้นระหว่างวันที่ 20 หรือ 21 มิถุนายนเรียกว่า ครีษมายัน (summer solstice) และในวันที่ 21 หรือ 22 ธันวาคมเรียกว่า เหมายัน (winter solstice) หรือที่เราเรียกกันว่า ตะวันอ้อมข้าว

(เหมายัน (เห-มา-ยัน) หรือ ทักษิณายัน (อังกฤษ: winter solstice) เป็นการที่ดวงอาทิตย์ โคจรไปถึงจุดหยุด (solstice) คือ จุดสุดทางใต้ในราววันที่ 22 ธันวาคม เป็นจุดในฤดูหนาว มีกลางคืนนานกว่ากลางวัน, ตรงข้ามกับ ครีษมายัน (summer solstice))

นอกจากนี้โลกยังมีระยะห่างจากดวงอาทิตย์ไม่เท่ากันตลอดปี ช่วงที่ใกล้ที่สุดเกิดขึ้นในต้นเดือนมกราคม (147 ล้านกิโลเมตร) ส่วนช่วงที่ไกลที่สุดเกิดขึ้นในต้นเดือนกรกฎาคม (152 ล้านกิโลเมตร)

หมู่นี้ดูท่าทางจะไม่ค่อยมีเวลามาเขียนบทความใหม่ๆให้บล็อกเลย เดือนหน้าหนาวก็อย่างนี้ละครับ คนก็มาเข้าค่ายที่ที่ทำงานเยอะหน่อย แต่พอปีใหม่ก็คงจะว่างยาวแล้วครับ ทำงานมา 5 ปีแล้วนะเนี่ย อยู่กะเด็กๆ ทำค่าย สอนดาราศาสตร์ ไม่ได้เก่งครับมีคนรู้มากกว่าผมเยอะแยะ แต่ก็คิดว่าความตั้งใจที่จะสอนให้ทุกคนเข้าใจเรื่องดาราศาสตร์ คงจะสื่อสารความหมายของดาราศาสตร์ที่น่าสนใจให้กับเด็กๆที่เรียนกับพวกเราได้ครับ

รูปค่ายนิดๆหน่อยๆครับ

ฝนดาวตกที่ผ่านไปอาจจะผิดหวังกันพอสมควรครับ เหมือนบุญมีแต่กรรมบังครับ วันที่ช่วงฝนดาวตกตกมากที่สุด (คืนวันที่ 12 ธ้นวา)ก็ดันกลายเป็นวันพระจันทร์ใกล้โลกซะอีกแนะ
แต่ก็นะ ยังไงๆมันก็เป็นปรากฎการณ์ทางธรรมชาตินี่นะครับ บางทีการรอคอยแล้วผิดหวัง หากเราไม่ไปมุ่งหวังแค่เพียงว่าจะต้องได้เห็นต้องได้ดู การได้แหงนหน้ามองฟ้าบ้างมันก็ทำให้เราสบายใจขึ้นไม่น้อย ทำให้เรารู้สึกว่ามนุษย์นี้หนอช่างเล็กกระจิ๊ดริดเหลือเกินถ้าเที่ยบกับความกว้างของท้องฟ้าครับ
ปีใหม่ถ้าใครไปเที่ยวก็พอมีฝนดาวตกให้ดูนะครับ แต่คงจะตกน้อยเพราะแสงจันทร์กวนอีกตามเคย แต่หากไหนๆไปเที่ยวแล้ว ก็ออกไปมองฟ้า มองดาวบ้างสักหน่อยก็ดีไม่ใช่น้อยใช่ไหมครับ ใครที่หนีจากเมืองได้ ก็อย่าลืมดูดาวบ้างนะครับ คงได้เห็นอะไรบนฟ้าที่ไม่ใช่แสงไฟ ไม่ใช่ควันพิษ แต่เป็นผืนฟ้าประดับดาวที่สวยงาม ถ้าโชคดียังอาจได้เห็นดาวตกด้วยนะครับ เป็นฝนดาวตกชื่อควอแดรนติดส์(Quadrantids)เป็นชื่อฝนดาวตกตามชื่อกลุ่มดาวที่เป็นศูนย์กลางการตกที่เป็นกลุ่มดาวโบราณที่ยกเลิกไปแล้วครับ ก็ไปเที่ยวไหนก็มองฟ้าบ้างนะครับช่วงวันที่ 1-5 ธันวา ถ้าโชคดีก็นาจะได้เห็นบ้างครับ

ดาราศาสตร์ยากนักเหรอ "ใช้นิทาน-ตำนานของดวงดาวช่วยสิ!!"

การจะสอนดาราศาสตร์ให้ดูน่าสนใจนั้น ถ้าหากเราเอาแต่เรื่องวิชาการมาสอน เอาสูตรสารพัดสูตรมาสอนนั้น เชื่อได้ว่าตามนิสัยของคนไทยที่ไม่ค่อยจะชอบอะไรที่ดูเคร่งเครียดนัก ก็ดูจะเป็นอะไรที่ยากมากๆที่จะทำให้มีคนมาสนใจดาราศาสตร์
และเมื่อเราคิดว่ายากและไม่สนุกไปก่อน ไม่ว่าเราจะพยายามอย่างไร เราเองและผู้ที่เราทำการสอนก็ยิ่งยากที่จะเข้าใจ
ผมเชื่อโดยส่วนตัวว่าการเรียนดาราศาสตร์นั้น ไม่ได้สำคัญแค่การรู้จักดาว รู้สภาพของดาว หรือดาวดวงไหนชื่ออะไรประกอบด้วยอะไรเท่านั้น
แต่การเรียนดาราศาสตร์นั้นเป็นเหมือนประตูที่เปิดสู่โลกของจินตนาการที่กว้างใหญ่มหาศาล
จากประสบการณ์ที่ได้พบได้เห็นเด็กๆที่สนใจดาราศาสตร์หลายๆคนนั้น มักจะเป็นคนที่มีจินตนาการสูงและมีความคิดสร้างสรรค์
นั่นอาจเป็นเพราะวิชาดาราศาสตร์เป็นวิชาที่เปิดกว้าง และสร้างจินตนาการให้คนที่สนใจได้มากมาย
ความรู้ที่เรามีในปัจจุบันเกี่ยวกับดาราศาสตร์ นับว่าน้อยนิดเมื่อเที่ยบกับจักรวาลอันกว้างใหญ่
จนเราสามารถที่จะพูดอะไรสักอย่างที่เกี่ยวกับอวกาศ เช่น ในอวกาศมีโลกอีกโลกที่ใช้ภาษาไทยทั้งโลกเลย
เราจะไม่สามารถตอบได้อย่างถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์ว่ามันผิดหรือถูกในเรื่องของอวกาศ
เพราะอวกาศกว้างใหญ่มาก ตราบใดที่เรายังไม่สามารถไปตรวจสอบให้ทั่วจักรวาล(ซึ่งแทบไม่มีทางเป็นไปได้เลยในปัจจุบัน) เราก็ไม่สามารถไปบอกว่าสิ่งที่เราพูดผิดได้
พูดมาเสียยืดยาวก็เพื่อจะบอกว่าการเรียนดาราศาสตร์เป็นเรื่องสำคัญที่ควรได้เรียนรู้ไว้
แต่หลายคนก็ไม่รู้จะเริ่มต้นเรียนรู้หรือเริ่มต้นสอนอย่างไร
วันนี้ก็ขอแนะนำวิธีการที่ใช้ได้กับทั้งเด็กและผู้ใหญ่
ก็คือการใช้ นิทาน หรือตำนานของชื่อของดวงดาวในการสร้างความสนใจดาราศาสตร์
หลายท่านอาจไม่ทราบว่า ชื่อของดาวเคราะห์ ดาวฤกษ์บนท้องฟ้า หรือกลุ่มดาวต่างๆนั้นมีเรื่องราว นิทาน ตำนาน หลายชาติหลายภาษา หรือแม้แต่การ์ตูนญี่ปุ่นที่เด็กๆสนใจที่สามารถจะหยิบยกมาประกอบการสอน ให้เราสนุกกับการทำความรู้จักและจดจำเรื่องดวงดาวต่างบนท้องฟ้าได้อย่างดี
ยกตัวอย่างเช่น เรื่องของดาวลูกไก่ซึ่งเราก็รู้จักกันเป็นอย่างดีมาเชื่อมโยงกับการอธิบายเรื่องดาวลูกไก่ เป็นการเติมความรู้ใหม่ให้กับความรู้เดิมที่เรามีอยู่แล้ว ซื่งจะทำให้สามารถจดจำได้ง่ายกว่าการสอนหรือเรียนรู้ใหม่ทั้งหมด

ภาพจากการ์ตูนญี่ปุ่นเซนต์เซย่าที่มีเรื่องของกลุ่มดาวจักราศีและกลุ่มดาวอื่นๆเป็นองค์ประกอบของเรื่อง

การ์ตูนญี่ปุ่น เช่น เรื่อง เซนต์เซย่า (ปัจจุบันยังมีขายทั้งหนังสือการ์ตูนและวีดีโอซีดี) มีการกล่าวถืงตัวการ์ตูนที่ใส่ชุดเกราะ(ชุดครอส)ที่เป็นสัญลักษณ์แทนกลุ่มดาวต่างๆบนท้องฟ้า ซึ่งเรียกได้ว่าแทบจะมีเกือบทุกกลุ่มดาวบนท้องฟ้าเลยก็ว่าได้
นอกจากนี้แล้วเรายังอาจดูกลุ่มดาวบนท้องฟ้าแล้วลองแต่งเรื่องราวของเราเอง หรือให้คนที่เราทำการสอนลองเขียนเรื่องราวที่เขาคิดจากดาวที่เขารู้จัก หรือให้เด็กๆวาดรูปเป็นเรื่องราวของดวงดาว กลุ่มดาวที่เราได้สอนไปก็ยังได้
สิ่งเหล่านี้จะทำให้การสอนดาราศาสตร์ไม่น่าเบื่อและดูไกลตัวอีกต่อไป
และยังทำให้เราเองและผู้ที่เรียนสนุกไปพร้อมกับการได้รับความรู้ไปโดยไม่รู้ตัว และจะจำได้โดยไม่ลืมง่ายๆ
สำหรับท่านที่ไม่รู้จะไปเรียนรู้เรื่องราวเหล่านี้ที่ไหน ผมเองก็อาสาจะตามหามาให้ท่านที่สนใจในตอนต่อๆไปนะครับ

โครงการอพอลโลที่ทำการส่งมนุษย์ไปบนดวงจันทร์เป็นครั้งแรก ตั้งชื่อตามเทพอพอลโลที่เป็นเทพแห่งดวงอาทิตย์ของโรมัน

ใครได้เห็นดาวตกบ้างเอ่ย

จะมีคนเห็นดาวตกบ้างไหมเนี่ย เมือวานผมเองที่เที่ยวชวนชาวบ้านชาวช่องเขาดู กลับไม่ได้อยู่ดูซะเอง พอดีไปธุระมาน่ะครับ

ยังไงๆก็ยังพอมีโชคอยู่บ้างครับที่ยังอุตสาห์ได้เห็นกะเขาด้วย แถมได้เห็นแบบที่เรียกว่าเป็นลูกไฟ Fire Ball เห็นเป็นสีเขียวสวยมากทีเดียว สีของดาวตกจะบอกถึงชนิดของดาวตกได้นะครับ ที่ผมได้เห็นน่าจะเป็นดาวตกที่เป็นโลหะครับ พวกโลหะเวลาเผาใหม้จะเห็นเป็นสีเขียว ครับ

แต่ปีนี้รู้สึกเหมือนจะได้เห็นน้อยสักหน่อย

เหตุผลน่าจะมาจากการที่ปีนี้เกิดขึ้นพร้อมกับช่วงที่พระจันทร์สว่างมากด้วยครับ

ทำให้เรามองไม่เห็นดาวตกดวงเล็กๆเพราะแสงของมันสู้ดวงจันทร์ไม่ได้

ยังไงๆยังพอมีโอกาสได้เห็นอีกสองวันนะครับ

คือคือคืนวันนี้กับคืนวันพรุ่งนี้ (14-15 ธันวาคม)

แต่ก็อาจจะตกจำนวนน้อยลงอีก

แต่ถ้าใครไม่มีธุระอะไร

ก็ลองสละเวลามารอดูสักหน่อยนะครับ

ถ้ามองไม่เห็นดาวตก

อย่างน้อยการได้ออกมามองฟ้ามองดาว

ที่กว้างใหญ่และอยุ่ห่างไกลเราจนเหลือประมาณ

อาจทำให้เราได้รู้สึกว่ามนุษย์เรานี้

ช่างตัวเล็กกระจ้อยร่อยเสียนี่กระไร

เมื่อเทียบกับความกว้างของท้องฟ้าและจักรวาล

และปัญหาที่เราคิดว่าหนักหนาใหญ่โตที่เรามี

มันยิ่งเป็นสิ่งที่เล็กยิ่งกว่าตัวเราเข้าไปอีก

ก็คงจะช่วยให้เรามีกำลังใจต่อสู้ฝ่าฟันมันต่อไปนะครับ

ยังไงก็ขอให้มีเวลาดูความสวยงามของชีวิตของโลกบ้างนะครับ โลกนี้ยังมีอะไรที่สร้างสรรค์และสวยงามอย่างเหลือเชื่อ ที่เราอาจละเลยหลงลืมที่จะมองดูมันอยู่อีกมากมายครับ

ชีวิตน่ะสวยงาม Life is Beautifulนะครับอย่าลืมไปซะล่ะ

ค่ำคืนที่ฝนดาวโปรยปราย (Meteo Shower)

และแล้วก็ถึงคืนวันที่จะเกิดปรากฏการณ์ฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่ ซึ่งจะตกในอัตราสูงที่สุดในคืนวันนี้ วันที่ 13 ธันวาคม (ดูข้อมูลเรื่องฝนดาวตกได้จากบทความที่เขียนไว้วันที่ 11 ธันวาครับ) เริ่มเห็นได้ตั้งแต่ 3 ทุ่ม หรือ 21.00 น. เป็นต้นไปครับ ยิ่งดึกก็จะยิ่งเห็นมากขึ้นนะครับ แต่ว่าจะได้เห็นได้มากน้อยแค่ไหนก็คงต้องดูสภาพของท้องฟ้าแต่ละที่ที่ดูหละครับ ใครอยู่นอกเมืองหน่อยก็คงจะเห็นได้ชัดเจนกว่าในเมืองแน่ๆเพราะแสงไฟที่จะรบกวนมีน้อยกว่า

แต่สำหรับปีนี้ นอกจากแสงไฟที่เกิดจากมนุษย์เราแล้วยังมีอุปสรรค์ทางธรรมชาติเองอีกอย่างที่อาจทำให้เราเห็นฝนดาวตกได้น้อยลงสักหน่อย ก็คือ แสงของดวงจันทร์ (ที่สว่างมากๆๆ) แต่ก็คาดว่าก็ควรจะได้เห็นกันปริมาณพอสมควรครับ

ยังไงๆ ก็เตรียมขอพรกับดาวตกไว้นะครับ น่าจะขอได้หลายข้อ ใครจะเชื่อเรื่องนี้หรือไม่แล้วก็แต่ครับ แต่ผมเชื่อว่าเวลาเราตั้งใจคิดถึงอะไรมากๆเราก็น่าจะได้สิ่งนั้น อาจไม่ใช่เพราะดาวตก แต่เพราะใจเราอยากให้เป็นอย่างที่เราขอมากกว่าครับ ผมเชื่ออย่างนั้นนะ

ก็ขอให้มีความสุขกับค่ำคืนแห่งแสงจันทร์ และฝนดาวตกที่สวยงามครับ

เอาไว้มีปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์อะไรที่น่าสนใจอีก ผมก็จะพยายามหยิบยกมา แลกเปลี่ยนแบ่งปันความรู้กับเพื่อนๆครับ

พรที่ผมจะขอจากดาวตกก็คงขอให้บ้านเรากลับไปสงบเหมือนเดิมสักทีเถอะคร๊าบบบ

และขอให้ทุกคนมีความสุขและโชคดีนะครับ

คืนวันพระจันทร์ใกล้ตา

วันนี้ (12 ธันวาคม)เป็นวันที่ฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่เข้าสู่ช่วงที่น่าจะมีอัตราการตกตกสูงวันหนึ่งครับ แต่จะน้อยกว่าในวันที่ 13 ธันวาคม และให้บังเอิญว่าวันนี้มีก็มีอีกปรากฏการณ์เกิดขึ้นพร้อมกันด้วย ก็คือการที่ดวงจันทร์เข้าใกล้โลกที่สุดในรอบปีนี้ด้วยครับ

ทำให้คืนนี้เราได้เห็นดวงจันทร์ดูใหญ่โตสวยงามกว่าทุกๆวัน(โดยเฉพาะช่วงเที่ยงคืน) ดวงจันทร์วันนี้ใกล้ขนาดไหนเหรอครับวันนี้ ก็ขอนำข้อมูลมาฝากว่า...

ดวงจันทร์อยู่ในตำแหน่งใกล้โลกที่สุด 354,496 กม.วันนี้ก็ตรงกับคืนวันเพ็ญพอดี และดวงจันทร์ในวันนี้จะอยู่ในกลุ่มดาววัว ดวงจันทร์ของวันนี้ขึ้นเวลา 17.27น. และตกเวลา 06.57 ของวันรุ่งขึ้นครับ

ถ้าวันนี้ยังเห็นฝนดาวตกน้อยอยู่ก็ชมจันทร์ไปก่อนพลางๆนะครับ สวยงามไม่แพ้กันทีเดียว ^^

ฝนดาวตกคนคู่ (Geminids)

คืนวันที่ 12-13 ธันวาคมนี้ ผมมีปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่น่าสนใจมากเหตการณ์หนึ่งมาแนะนำให้ทุกท่านได้มีโอกาสชมกันนะครับ

นั่นก็คือปรากฏการณ์ที่เรียกว่าฝนดาวตกนั่นเอง

แต่ปรากฏการณ์ฝนดาวตกมันเป็นอย่างไรกัน

ก็ขออนุญาตอธิบายได้ตามความรู้ที่ผมมีดังนี้ครับ
ปรากฏการฝนดาวตก คือ ปรากฏการที่มีการตกของอุกกาบาตหรือที่เราเรียกกันว่า ดาวตก หรือผีพุ่งไต้ ตกจากท้องฟ้ามองเห็นเป็นเส้นแสงสวยงามปรากฏขึ้นเป็นจำนวนมาก คล้ายกับฝนของดวงดาวที่กำลังตกจากท้องฟ้าครับ

แล้วมันเกิดจากอะไรกันล่ะ??
ปรากฏการฝนดาวตกเกิดขึ้นได้จากการที่ดาวหางหรือดาวเคราะห์น้อยได้มีวงโคจรเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ โดยโคจรตัดผ่านวงโคจรของโลกและได้ทิ้งเศษฝุ่น และวัตถุขนาดตามเส้นทางโคจรที่ดาวหางหรือดาวเคราะห์น้อยนั้นผ่านมาครับ
เมื่อโลกได้โคจรผ่านบริเวณที่ดาวหางดังกล่าวได้ผ่านมา แรงดึงดูดของโลกก็จะดึงดูดเศษฝุ่น เศษฝุ่นผงจำนวนมากที่ดาวหางได้ทิ้งไว้เข้าสู่ชั้นบรรยากาศของโลกและเสียดสีกับชั้นบรรยากาศทำให้เกิดความร้อนและเผาเศษวัตถุนั้นจนไหม้หายวับไปภายในเวลาแค่ไม่กี่วินาทีเท่านั้น ทำให้เรามองเห็นเป็นเส้นสว่างสวยงามเป็นจำนวนมาก คล้ายกับสายฝนเราจึงเรียก ปรากฏการนี้ว่า ฝนดาวตก (Meteors Shower) ยังไงล่ะครับ

แล้วฝนดาวตกที่กำลังจะเกิดขึ้นนี่ล่ะเป็นอย่างไร??

ฝนดาวตกที่กำลังจะเกิดขึ้นนี้มีชื่อว่าฝนดาวตกเจมินิดส์ (Geminids Meteors shower) หรือฝนดาวตกคนคู่ จะเกิดขึ้นช่วงประมาณ วันที่ 7-15 ธันวาคม ของทุกปี และจะตกมากที่สุดในคืนวันที่ 12-14 โดยจมีอัตราการตก 50-100 ดวงต่อชั่วโมง จุดศูนย์กลางการตก (Radiant) ใกล้กับดาวคัสเตอร์ (Castor) ในกลุ่มดาวคนคู่ (GEMINI)(หาตำแหน่งดาวคนคู่ได้จากโปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium คลิกเพื่อดาว์นโหลดโปรแกรมฟรีครับ)

ภาพจากhttp://www.windows.ucar.edu/asteroids/images/asteroid_3200_phaethon_orbit_sm.gif
เข้าใจว่า ฝนดาวตกเจมินิดส์เกิดจากแกนกลางของดาวหาง ที่สลายตัวหมดแล้ว กลายเป็นดาวเคราะห์น้อยที่มีชื่อว่า แฟทอน(3200Phaethon) ในปัจจุบัน

สิ่งที่น่าสนใจในฝนดาวตกเจมินิดส์คือจะมีโอกาสให้เราเห็นดาวตกสว่างมากๆ ที่เรียกว่า ลูกไฟ หรือ Fire ball การสังเกตฝนดาวตกนี้ กลุ่มดาวคนคู่จะขึ้นจากขอบฟ้าด้านทิศตะวันออกเฉียงไปทางเหนือเล็กน้อย และในปีนี้จะเริ่มเห็นฝนดาวตกได้ตั้งแต่เวลา 21.00 น.เป็นต้นไป แม้ปีนี้จะมีอุปสรรค์จากการที่เวลาที่เริ่มมีการตกจะมีแสงจันทร์รบกวนค่อนข้างมาก เป็นช่วงที่ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลกที่สุดด้วย และเป็นฝนดาวตกที่มีขนาดของลูกไฟไม่ใหญ่มากเท่ากับฝนดาวตกกลุ่มดาวสิงโต หรือลีโอนิดส์ แต่ก็มีอัตราการตกต่อชั่วโมงค่อนข้างสูง ถ้าอยู่ในสถานที่ที่ท้องฟ้ามืดสนิทและไม่มีแสงรบกวนมากเกินไป ก็น่าจะมองเห็นฝนดาวตกกลุ่มนี้ได้ชัดเจนพอสมควร ก็ถือได้ว่าฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่เป็นฝนดาวตกที่น่าสนใจมากอีกกลุ่มหนึ่งเลยครับ


การสังเกตหรือการชมฝนดาวตกนั้นจริงๆแล้วก็สามารถชมได้หลายครั้งต่อปี ตามที่โลกโคจรผ่านแนวการโคจรของดาวหางซึ่งมีอยู่หลายจุด แต่ในแต่ละปีจะมีจำนวนหรือความถี่ของการตกมากน้อยไม่เท่ากัน รวมทั้งช่วงเวลาของการเกิดปรากฏการณ์ว่าอยู่ในช่วงเวลาไหน เช่นถ้าเกิดฤดูฝนก็จะมองเห็นได้ยากยิ่งขี้น

ปรากฏการฝนดาวตกนั้นจะสามารถสังเกตจากท้องฟ้าได้แทบทุกที่ในประเทศ แต่สำหรับในเมืองใหญ่นั้นก็จะมีโอกาสมองเห็นได้น้อยเนื่องจากมีมลภาวะและฝุ่นผงในอากาศมาก ทั้งยังมีแสงไฟรบกวนอีกด้วย ถ้ามีโอกาสหรือสามรถเดินทางไปเฝ้าชมหรือสังเกตการณ์ในสถานที่ที่ห่างไกลจากเมือง ก็จะทำให้เราสามารถชมปรากฏการฝนดาวตกได้ชัดเจนและสวยงามมากกว่าในเมืองหลายเท่าครับ
ส่วนวิธีการสังเกตฝนดาวตกนั้นก็ คือ ยืนหรือนั่ง(แต่จะให้ที่ดีที่สุดคือควรนอนราบไปเลยครับ) โดยหันหน้าไปทางกลุ่มดาวที่เป็นจุดกำเนิด ในฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่ให้มองไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือเล็กน้อยในช่วงหัวค่ำ และมองไปบริเวณกลางท้องฟ้าในตอนดึก (กลุ่มดาวที่เป็นศูนย์กลางฝนดาวตกจะขึ้นสูงจากขอบฟ้ามากขึ้นเรื่อยๆครับ) มองท้องฟ้ารอบกลุ่มดาวกว้างๆ เท่านี้ท่านก็จะได้ชมปรากฏการณ์ฝนดาวตกได้อย่างมีความสุขแล้วครับ

การเตรียมการชมปรากฏการณ์ฝนดาวตก
1. เตรียมอุปกรณ์ในการสังเกต ได้แก่
- ไฟฉาย - แผนที่ดาว - เข็มทิศ (ถ้ามี)
- กล้องดูดาว หรือกล้องส่องทางไกล (ถ้ามี)
2. แต่งกายให้รัดกุมและเหมาะสมกับสภาวะ
อากาศ ควรสวมหมวกป้องกันน้ำค้าง
3. เตรียมเสื่อ อุปกรณ์อำนวยความสะดวก อาหารและน้ำดื่มตามความเหมาะสม
4. ไม่ควรไปโดยลำพัง ควรไปดูเป็นหมู่คณะ เด็กควรมีผู้ปกครองดูแล
5. รักษาความสะอาด และรักษาสภาพแวดล้อมของพื้นที่ในบริเวณที่ใช้ชมปรากฏการ

**แหล่งข้อมูล**
โปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium จาก http://www.stellarium.org
สมาคมดาราศาสตร์ไทย http://thaiastro.nectec.or.th
ศูนย์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โลกและอวกาศ http://www.lesaproject.com/

ตอนกลางวันก็มีดาวนะจะบอกให้

เมื่อเรามองดูท้องฟ้าในเวลาค่ำคืนเราจะมองเห็นดวงดาวมากมายบนท้องฟ้า

เมื่อตอนกลางวันมาถึงเราก็จะมองไม่เห็นดวงดาว

แต่จริงๆแล้วดวงดาวบนท้องฟ้านั้นมีทั้งตอนกลางวันและกลางคืน

เชื่อผมไหมล่ะ

แต่ทำไมตอนกลางวันมองไม่เห็นล่ะ

เพราะตอนกลางวันมันมีแสงอาทิตย์ที่สว่างจ้าจนบังแสงดาวหมดรึเปล่า

เกือบๆถูกครับ แต่ก็ไม่ทั้งหมด

เพราะบนดวงจันทร์เราสามารถเห็นดาวได้ทั้งกลางวันและกลางคืน

ทำไมเป็นเช่นนั้นล่ะ???

ลองคิดดูว่าโลกของเรากับดวงจันทร์ต่างกันตรงไหนบ้าง

โลกเราใหญ่กว่าเหรอ ไม่น่าจะใช่

อะไรล่ะที่โลกมีแต่ดวงจันทร์ไม่มี?

คนเหรอ น้ำเหรอ ก็ยังไม่ใช่

สิ่งที่สิ่งที่โลกมีแต่ดวงจันทร์ไม่มีและทำให้เรามองไม่เห็นดวงจันทร์ก็คือ....

ชั้นบรรยากาศของโลกนั่นเอง

อากาศที่เราหายใจ ท้องฟ้าของเรา นั่นคือส่วนหนึ่งของชั้นบรรยากาศ

แล้วชั้นบรรยากาศทำให้เราไม่เห็นดวงดาวได้ยังไงล่ะ

มันมีที่มาอย่างนี้ครับ

แสงของดวงอาทิตย์ที่เข้ามายังโลกจะเป็นแสงสีขาว

แต่ในแสงสีขาวของดวงอาทิตย์นั้นมันจะประกอบด้วยสีหลายสีด้วยกัน

ที่มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า สเปคตรัมของแสง

เราเคยเห็นกันรึเปล่าไอ้ สเปคต้ง สเปตตรัม อะไรเนี่ย

ขอบอกว่า เราต้องเคยเห็นกันบ้างสักครั้งสองครั้งหละ

เวลาที่เราเห็นรุ้งกินน้ำยังไงล่ะครับ

สีของรุ้งที่เห็นเกิดจากการที่แสงอาทิตย์หรือแสงแดดของเรา

ตกกระทบกับหยดน้ำในมุมที่ต่างกันทำให้คลื่นแสงแต่ละสีมีการแยกตัวออกมาให้เราเห็นเป็นสีต่างๆของรุ้งยังไงล่ะครับ

แล้วรุ้งมันเกี่ยวอะไรกะที่เรามองไม่เห็นดาวตอนกลางวันล่ะ

ก็เพราะในสีรุ้งหรือสเปคตรัมของแสงที่มี 7 สี

ม่วง คราม น้ำเงิน เขียว เหลืองแสด แดง นั้น

พวกนี้มันมีลักษณะของแสงเป็นคลื่นด้วย

เหมือนคลื่นในทะเล เหมือนคลื่นวิทยุ

มีความยาวคลื่นไม่เท่ากัน

สีทางสีฟ้าจะมีความยาวคลื่นสั้นกว่าสีทางสีแดง

แล้วมันมีผลยังไงล่ะ ถึงทำให้เราไม่เห็นดาวตอนกลางวันได้น่ะ

ก็เพราะตอนกลางวัน ดวงอาทิตย์จะทำมุมกับโลกตรงจุดที่เราอยู่ เช่น ประเทศไทย

ในแนวที่เป็นมุมเกือบตั้งฉากกับเรา

เช่น ในตอนกลาววันที่เราเห็นพระอาทิตย์ตรงกับหัวเรา ก็คือตั้งฉากกับพื้นนั้นเอง

แสงของดวงอาทิตย์ที่เห็นเป็นสีขาว

ที่ประกอบด้วยเจ็ดสีที่ผ่านเข้าในโลกนั้น

มันก็หนีไม่พ้นที่จะต้องผ่านชั้นบรรยากาศด้วย

เวลาที่แสงอาทิตย์ผ่านชั้นบรรยากาศนั้น

แสงทางด้านสีฟ้าจะชนกับโมเลกุลของอากาศ

และเกิดสิ่งที่เรียกว่าการกระเจิงแสง

กระจายแสงสีฟ้าออกมาให้เรามองเห็นเป็นฟ้าสว่างจนบดบังแสงของดวงดาวไปจนหมด

บางคนยังสงสัยว่าการกระเจิงแสงคืออะไรล่ะ

อธิบายอาจจะไม่เข้าใจหนักกว่าเก่า

ก็ของให้ทดลองหรือนึกถึงสิ่งต่อไปนี้

1. เวลาเราฉายไฟไปในหมอกจะทำให้เราเห็นไฟสว่างเป็นลำแสงยาวๆ

2.เวลาเราฉายไฟไปในน้ำขุ่นๆ หรือน้ำนม จะเห็นเป็นลำแสงในแก้วน้ำ หรือน้ำนมนั้น

นั่นแหละที่เรียกว่าการกระเจิงแสง

ด้วยเหตุนี้นี่เองเราจึงเห็นฟ้าเป็นสีฟ้าในตอนกลาววัน และมองไม่เห็นดวงดาว

เมื่อถึงตอนกลางคืนไม่มีแสงอาทิตย์ให้เกิดการกระเจิงแสงสีฟ้า

ฟ้าจึงไม่มีอะไรบดบังแสงของดวงดาวได้

เราจึงยังคงมองเห็นดวงดาวได้ในเวลากลางคืนไงครับ

การทำเข็มทิศอย่างง่าย

พูดถึงเรื่องดาราศาสตร์ไปสองตอนแล้ว ก็กลับมานึกได้ว่าเรื่องทิศก็เป็นเรื่องสำคัญเช่นกันครับ หากไม่รู้ทิศเสียเลยการหาตำแหน่งของดวงดาวก็ยิ่งจะยากขึ้น ก็เป็นโชคดีที่เมื่อวันที่ 8 ที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ที่ผมทำงานอยู่ได้จัดอบรมเรี่องปรมาณูเพื่อสันติ ได้เชิญวิทยากรที่เก่งระดับประเทศ และสอนได้อย่างสนุกสนานจนท่านที่เข้าอบรมหัวเราะกันตลอดการอบรมเลยทีเดียวเชียว

ท่านวิทยากรของเราท่านนี้ท่านมีชื่อว่า ดร.จันทร์ชัย หญิงประยูร ครับ ท่านมีกิจกรรมที่ทำง่ายๆและสนุกหลายๆอย่างที่ถ้าใครเคยดูในวิชาการดอทคอมก็อาจจะเคยผ่านๆตามาบ้างแล้ว

วันนี้ก็จะขอนำมาถ่ายทอดต่อสักเรื่อง เพื่อให้ได้อุปกรณ์ในการไปหาทิศทางเพื่อจะเริ่มต้นดูดาวกันได้ครับ เป็นเรื่องของการทำเข็มทิศอย่างง่ายครับ วิธีการนั้นไม่ได้ยากเลยครับ มีแค่สองขั้นตอนง่ายๆคือ

1. นำเข็มเย็บผ้ามาถูกับแม่เหล็กถาวร(ก็คือแม่เหล็กทั่วๆไปนั่นแหละครับส่วนใหญ่จะเป็นแม่เหล็กถาวรอยู่แล้ว) แนะนำว่าควรถูไปทางเดียวนะครับ เมื่อถูแล้วจะทำให้เข็มกลายเป็นแม่เหล็กไปด้วยครับ

2. นำเข็มที่ถูกับแม่เหล็กแล้วไปเสียบไว้บนกระดาษ หรือแผ่นโฟมเล็กๆ แล้วนำไปลอยในจานใส่น้ำ เข็มก็จะหันไปทางด้านทิศเหนือ-ใต้ ตลอด ไม่ว่าเราจะหันจานไปทางไหนเข็มก็จะยังคงหันไปในทิศทางเดิมเสมอ

แค่นี้ก็ได้เข็มทิศแบบง่ายๆไว้ใช้แล้วครับ ลองทำดูนะครับ หรือถ้าหากใครมีแม่เหล็กแบบแท่งจะใช้วิธีการวางแท่งแม่เหล็กบนโฟมแล้วนำไปลอยในน้ำก็ได้เช่นกัน หรือจะนำไปแขวนด้วยเส้นด้ายก็ได้ครับ แม่เหล็กก็จะหันขั้วของมันไปทางทิศเหนือและทิศใต้ตลอดเช่นเดียวกันครับ ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะแม่เหล็กจะถูกสนามแม่เหล็กของโลก(โลกก็เป็นแม่เหล็กอันใหญ่มากอันหนึ่งครับ) ส่งแรงแม่เหล็กมาดูดแม่เหล็กทุกก้อนบนโลกให้หันไปหาขั้วแม่เหล็กของโลกที่อยู่บริเวณขั้วโลกเหนือและขั้วโลกใต้รับ เพราะฉะนั้นเข็มทิศและแม่เหล็กทุกก้อนเมื่อวางให้หมุนได้อย่างอิสระมันจึงหันขั้วของมันชี้ไปทางทิศเหนือและทิศใต้ตลอดเลยไงครับ ถ้าไม่เชื่อก็ลองไปหาแม่เหล็กทดลองกันดูเพิ่มเติมได้นะครับ

แหล่งข้อมูล
1. ดร.จันทร์ชัย หญิงประยูร
2.สถาบัน ICASE (Internaitonal Council of Associations for Science Education)
3.ภาพการทำเข็มทิศและข้อมูลบางส่วนจากเว็บไซต์วิชาการดอทคอม www.vcharkarn.com
4.ภาพเข็มทิศจากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรีครับ
ขอขอบพระคุณมา ณ ที่นี้ครับ

โปรแกรมระบบสุริยะจำลอง Solar System Simulator

หลังจากเราได้ระบบท้องฟ้าจำลองไปเป็นสื่อในการสอนเกี่ยวกับท้องฟ้าแล้ว ครั้งนี้ก็จะมาเจาะลึกไปในเรื่องของระบบสุริยะ ก็มีสื่อมาให้ท่านได้นำไปใช้กันอีกเช่นเคย เป็นโปรแกรมที่มีชื่อว่า Solar System Simulator Education ตามชื่อก็บอกแล้วครับว่า การศึกษาระบบสุริยะจำลอง เป็นโปรแกรมที่ใช้ในการสอนเรื่องเกี่ยวกับระบบสุริยะและเรื่องที่เกี่ยวเนื่องกับระบบสุริยะ เช่น การเคลื่อนที่ของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ การเคลื่อนที่ของดวงจันทร์ การเกิดกลางวัน การเกิดฤดู หรือแม้แต่การอธิบายเรื่องฝนดาวตก ที่จะมีการใช้ภาพเคลื่อนไหวที่จะสามารถนำไปใช้เป็นสื่อประกอบการสอนได้เลยครับ การใช้นั้นก็ค่อนข้างง่าย สำหรับรายละเอียดเกี่ยวกับการใช้สำหรับอ่านในคู่มือได้เลยครับ เป็นคู่มือที่ทางศูนย์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์ และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ได้ร่วมกันจัดทำขึ้นเป็นภาษาไทยครับ ก็ต้องขอขอบคุณแทนผู้ที่สนใจทางดาราศาสตร์ทุกคนในที่นี้ด้วยนะครับ คุณครูที่สอนดาราศาสตร์และผู้ที่สนใจก็สามารถดาวน์โหลดไปอ่านศึกษาการใช้งานได้เลยครับ หรือไปที่เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของทางศูนย์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์ที่ http://www.lesaproject.com/

คู่มือการใช้งานโปรแกรมระบบสุริยะจำลอง Solar System Simulator Education(ภาษาไทย)

http://www.ziddu.com/download/2868811/manualSSSim.doc.html

ส่วนตัวโปรแกรมนี้จริงๆแล้วเป็นของชาวญี่ปุ่นท่านหนึ่งทำขึ้นครับ รายละเอียดเกี่ยวกับโปรแกรมก็เข้าไปอ่านได้ในเว็บอย่างเป็นทางการของโปรแกรมที่ http://www.sssim.com/

ก็นับเป็นโปรแกรมที่น่ามีไว้ใช้อีกตัวหนึ่งสำหรับคนที่ทำการสอนวิชาดาราศาสตร์ หรือผู้ที่สนใจทางดาราศาสตร์ ก็ลองศึกษาและลองฝึกหัดใช้กันดูนะครับ

โปรแกรมระบบสุริยะจำลอง Solar System Simulator Education

http://www.ziddu.com/download/2868990/SssimEdu.rar.html

โปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium

วิชาดาราศาสตร์เป็นวิชาที่สร้างปัญหาให้กับครูผู้สอนวิทยาศาสตร์เป็นอย่างมาก เพราะเป็นวิชาที่ดูไกลตัว และยากต่อการอธิบายให้ผู้เรียนเข้าใจได้โดยง่าย โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับทรงกลมท้องฟ้า การเคลื่อนที่ของกลุ่มดาว ดวงดาวและกลุ่มดาวต่างๆบนท้องฟ้า การอธิบายโดยตัวผู้สอนเองอาจไม่สามารถสร้างภาพให้ผู้เรียนเข้าใจได้มากพอ การมีสื่อที่จะสามารถทำให้เห็นภาพของท้องฟ้าได้อย่างชัดเจน ย่อมสามารถช่วยเป็นสื่อให้คุณครูทุกท่านได้นำไปใช้แสดงให้ผู้เรียนได้เห็นภาพของเรื่องราวทางดาราศาสตร์ และเข้าใจได้ดียิ่งขึ้น

โปรแกรมท้องฟ้าจำลองเป็นโปรแกรมที่ใช้เป็นสื่อการสอนทางดาราศาสตร์ชนิดหนึ่งที่นำมาใช้ในการสอนวิชาดาราศาสตร์ได้เป็นอย่างดียิ่งชนิดหนึ่ง ซึ่งแต่เดิมหรือแม้แต่ในปัจจุบันก็อาจจะไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลายเท่าไรนักในการเรียนการสอนดาราศาสตร์ โปรแกรมที่มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักกัน เช่น โปรแกรม Starry Night เป็นโปรแกรมท้องฟ้าจำลองที่อาจจะมีใช้อยู่บ้างในสถานศึกษาบางแห่ง และหน่วยงานที่ให้บริการด้านวิทยาศาสตร์ดาราศาสตร์ เช่น ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา ซึ่งเป็นโปรแกรมที่มีลิขสิทธิ์ที่ต้องมีค่าใช้จ่ายในการซื้อหามาใช้ในราคาที่ค่อนข้างแพง โดยเฉพาะถ้าเป็นโปรแกรมรุ่นใหม่ๆที่มีระบบการใช้งานหรือรายละเอียดการควบคุมที่ซับซ้อนจะมีราคาตั้งแต่หลักหลายพันบาทจนถึงหลายหมื่นบาทเลยทีเดียว
แต่สำหรับโปรแกรมที่จะนำมานำเสนอให้คุณครูและท่านผู้ปกครองได้รู้จักและแบ่งปันกันนำไปใช้กันนี้เป็นโปรแกรมท้องฟ้าจำลองที่แจกฟรีสำหรับนำไปใช้เพื่อการศึกษา มีชื่อเรียกว่า Stellarium มีลักษณะเป็นซอฟต์แวร์ท้องฟ้าจำลองแบบ 3 มิติ แสดงภาพท้องฟ้าเหมือนจริง สามารถสภาพของท้องฟ้า ดวงดาว และยังเลือกแสดงเส้นกลุ่มดาว รูปภาพกลุ่มดาว ชื่อของดวงดาวต่างๆ ชื่อกลุ่มดาวที่เป็นกลุ่มดาวสากล รวมถึงจำลองการเคลื่อนที่ของทรงกลมท้องฟ้า และยังเลือกเวลาและสถานที่ที่ใช้ในการสังเกตได้ เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการใช้สอนดูดาวประกอบท้องฟ้าจริง หรือใช้สอนประกอบการใช้แผนที่ดาว ถ้าท่านที่สนใจอยากทราบรายละเอียดเพิ่มเติมก็สามารถเข้าไปศึกษาเพิ่มเติมได้ที่เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของโปรแกรมนี้ ที่ http://www.stellarium.org

ปัญหาอย่างหนึ่งของโปรแกรมนี้และโปรแกรมท้องฟ้าจำลองอื่นๆก็คือ ส่วนใหญ่จะใช้ภาษาอังกฤษในเมนูต่างๆ ทำให้หลายท่าน รวมทั้งผมเองต้องปวดหัวกับการแปลภาษาอังกฤษเหล่านี้มาเป็นภาษาที่ผมเข้าใจได้อยูพอสมควร แต่เมื่อเทียบกับประโยชน์ของมันก็คุ้มอยู่พอสมควรครับ และนอกจากนี้ยังมีผู้ใหญ่ใจดีได้ทำคู่มือการใช้งานที่เป็นภาษาไทยให้เราได้ทำความเข้าใจกันได้ง่ายๆแล้วด้วย ซึ่งต้องขอบคุณทาง โครงการ LESA ที่ย่อมาจาก Learning module on Earth Science and Astronomy ซึ่งเป็นโครงการร่วมระหว่างหอดูดาวเกิดแก้ว ของท่าน อ.ฐากูล เกิดแก้ว โดยได้รับทุนสนับสนุนจาก สกว. มาสร้างสื่อการเรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์โลกและอวกาศให้คุณครู และผู้ที่สนใจได้นำไปใช้กันได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เพื่อเป็นการพัฒนาการเรียนการสอนด้านวิทยาศาสตร์โลก และอวกาศของไทยให้ก้าวหน้ายิ่งขึ้นครับ ถ้าท่านใดสนใจก็สามารถเข้าไปศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ http://www.lesa.in.th ได้เลยครับ แต่ถ้าท่านไม่ได้รีบอะไรและไม่อยากจะค้นด้วยตนเอง ผมเองก็เสนอตัวจะนำสื่อต่างๆจากหลายๆที่มาแนะนำให้ท่านรู้จัก และใช้ความรู้เท่ามีอยู่เล็กน้อยของผมเองช่วยอธิบายวิธีใช้เพิ่มเติมในบางส่วนให้ทุกท่านได้นำไปใช้ได้อย่างมีความเข้าใจและสนุกกับการเรียนรู้มากยิ่งขึ้นครับ

สำหรับโปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium จะไปดาวน์โหลดจากเว็บไซต์อย่างเป็นทางการ http://www.stellarium.org เลยก็ได้ครับ หรือดาวน์โหลดจากลิงค์ข้างล่างนี้ได้เช่นกันครับ

http://www.ziddu.com/download/2855540/stellarium.rar.html

สำหรับคู่มือการใช้งานภาษาไทยนี้เป็นผลงานของ อ.วิเชียร เพียงโงก ร่วมกับ อ.ฐากูร เกิดแก้ว และเป็นลิขสิทธิ์ของโครงการ LESA ก็ขอให้ใช้เพื่อประโยชน์ทางการศึกษานะครับ และเวลานำไปใช้ก็อย่าลืมอ้างอิงแหล่งที่มาและผู้จัดทำด้วยนะครับ

http://www.ziddu.com/download/2855583/how_to_use_stellarium-v0.9.0.doc.html

หลังจากนี้ก็เป็นหน้าที่ของทุกท่านที่จะนำไปศึกษาและทดลองใช้แล้วนะครับ จะให้ดีก็ควรจะศึกษาพื้นฐานทางด้านดาราศาสตร์เพิ่มเติมด้วยนะครับจะได้ทำความเข้าใจได้ง่ายขึ้นครับ ซึ่งผมเองก็จะพยายามหาขอมูลทางด้านดาราศาสตร์และวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจมานำเสนอให้ทุกท่านได้ร่วมกันศึกษาเพิ่มเติมเรื่อยๆครับ หากมีคำถามหรือจะแนะนำหรือติชมใด้ๆก็แนะนำมาได้เลยครับ เพื่อที่เราจะได้ศึกษาไปพร้อมๆกัน ผมเชื่อว่าการแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้กันจะเป็นการพัฒนาการเรียนรู้ของเราได้ดีที่สุด โดยพูดคุยกันผ่านระบบความคิดเห็นหรืออีเมลและMSN ได้ที่ orca_hamoo18@hotmail.com ครับ ดาราศาสตร์ไม่ใช่วิชาที่ยาก และเป็นวิชาที่น่าสนใจมากๆจริงๆครับ อยากให้ทุกท่านได้ลองศึกษากันดูครับ

***แหล่งข้อมูล***

เว็บไซต์โปรแกรมท้องฟ้าจำลอง Stellarium http://www.stellarium.org
เว็บไซต์โครงการศูนย์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์ http://www.lesa.in.th

"ยากจัง ไม่สนุกเลย" ปัญหาใหญ่การสอนวิทยาศาสตร์

คุณครูที่ทำหน้าที่สอนวิชาดาราศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ จะด้วยเพราะเป็นสาขาที่เรียนมา ซึ่งท่านได้เปรียบที่มีพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์อยู่แล้ว ส่วนบางท่านที่ไม่ได้ศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์มาโดยตรง ก็จะยิ่งจะมีความยากลำบากในการสอนวิชาวิทยาศาสตร์มากยิ่งขึ้น

แต่ถึงจะเรียนทางด้านวิทยาศาสตร์มาโดยตรงแต่การสอนด้านดาราศาสตร์และการสอนวิทยาศาสตร์ให้สนุกก็ยังเป็นเรื่องยากอยู่ดี เพราะวิชาดาราศาสตร์ และวิทยาศาสตร์มักจะเป็นวิชาที่ผู้เรียนมีความคิดว่าเป็นสิ่งที่ยากมาก่อนที่จะเริ่มเรียนเสียอีก การหาวิธีการและเทคนิคการสอนที่ดีและทำให้ผู้เรียนรู้สึกสนุกจึงเป็นเรื่องที่สำคัญเป็นอย่างยิ่ง

จากประสบการณ์ของผมเองในการทำกิจกรรมการสอนด้านวิทยาศาสตร์จากศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาสมุทรสาคร ซึ่งเป็นหน่วยงานในการส่งเสริมการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ โดยเฉพาะด้านการสอนดาราศาสตร์ รวมถึงการค้นคว้าด้วยตนเอง จึงมีข้อมูลและวิธีการสอนทั้งทางด้านดาราศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ด้านอื่นๆที่จะทำให้ผู้เรียนได้รู้สึกสนุกกับการเรียนการสอนด้านดาราศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ในด้านอื่นๆ จึงอยากจะนำสื่อและความรู้เหล่านี้มาแบ่งปันให้คุณครูที่ทำการสอนดาราศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ หรือแม้แต่ท่านผู้ปกครองที่จะนำไปใช้กับบุตรหลานของท่านได้นำความรู้และสื่อต่างๆเหล่านี้ไปใช้ประโยชน์ในการเรียนการสอนให้กับผู้เรียนโดยเฉพาะเด็กๆได้สนุกสนานกับการเรียนการสอนด้านดาราศาสตร์และวิทยาศาสตร์ต่อไปครับ

สื่อที่ผมเองจะนำมาแบ่งปันให้กับทุกท่านในBlogนี้ ก็เป็นสื่อที่มาจากความคิดของผมเองบ้าง แต่ส่วนใหญ่จะเป็นสื่อที่มีผู้คิดไว้และผมนำมารวบรวม เพื่อมาแบ่งปันให้ทุกท่านได้นำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาการเรียนการสอนให้เด็กๆของเราได้เรียนดาราศาสตร์ วิทยาศาสตร์ได้อย่างสนุกสนานมากขึ้น เพื่อเป็นการพัฒนาให้สังคมของเราเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ เพื่อเป็นการพัฒนาประเทศชาติของเราให้มีความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างยั่งยืนครับ ก็ต้องขอขอบคุณเจ้าของสื่อที่ผมนำมาแบ่งปันทุกๆท่านเป็นอย่างยิ่งครับ